W dobie gwałtownych zmian klimatycznych, wyczerpywania zasobów naturalnych oraz rosnącej świadomości społecznej na temat ekologii, zrównoważony rozwój staje się priorytetem w zarządzaniu organizacjami i państwami. Zrównoważony rozwój dąży do równowagi między wzrostem gospodarczym, ochroną środowiska oraz odpowiedzialnością społeczną. Jednym z kluczowych narzędzi, które mogą pomóc w realizacji tych celów, jest technologia a zwłaszcza sztuczna inteligencja (AI).
Rola AI w zrównoważonym rozwoju
Sztuczna inteligencja może odgrywać kluczową rolę w zarządzaniu zrównoważonym rozwojem poprzez automatyzację procesów, optymalizację zużycia zasobów oraz wspieranie decyzji na podstawie analizy dużych ilości danych. AI wspiera również wprowadzenie nowoczesnych rozwiązań w rolnictwie, energetyce, transporcie oraz ochronie środowiska, co przekłada się na bardziej zrównoważony rozwój. Oto kilka kluczowych obszarów, w których AI już teraz przynosi wymierne korzyści.
Optymalizacja zużycia energii
Jednym z najważniejszych obszarów, w których AI znajduje zastosowanie, jest optymalizacja zużycia energii. Algorytmy sztucznej inteligencji są w stanie przewidywać zapotrzebowanie na energię, co pozwala na bardziej efektywne zarządzanie zasobami. AI umożliwia tworzenie inteligentnych sieci energetycznych, które automatycznie dostosowują produkcję energii do jej bieżącego zużycia. Dzięki temu można uniknąć nadprodukcji energii i minimalizować jej straty.
Przykładem jest zastosowanie AI w zarządzaniu OZE. Algorytmy mogą prognozować warunki pogodowe, co pozwala lepiej planować produkcję energii i optymalizować jej wykorzystanie. Ponadto, AI jest wykorzystywana do monitorowania i zarządzania efektywnością energetyczną w budynkach oraz zakładach przemysłowych, co prowadzi do redukcji emisji CO2 i obniżenia kosztów operacyjnych.
W Polsce rozwija się coraz więcej startupów technologicznych, które koncentrują się na optymalizacji zużycia energii, a także na technologiach związanych z efektywnością energetyczną. Dobrym przykładem może być Envirly, czyli startup specjalizujący się w monitorowaniu zużycia energii i emisji dwutlenku węgla dla firm. Envirly dostarcza narzędzia do analizy i optymalizacji zużycia energii w celu zmniejszenia śladu węglowego i kosztów energetycznych.
Rolnictwo precyzyjne
Kolejnym obszarem, w którym AI przyczynia się do zrównoważonego rozwoju, jest rolnictwo. Dzięki technologiom satelitarnym, czujnikom i oprogramowaniu opartym na sztucznej inteligencji, możliwe jest monitorowanie stanu gleby, roślin i warunków pogodowych w czasie rzeczywistym. Rolnictwo precyzyjne pozwala na optymalne zarządzanie zasobami, takimi jak woda, nawozy czy pestycydy, co prowadzi do minimalizacji negatywnego wpływu na środowisko.
Algorytmy AI analizują dane z pól uprawnych, co pozwala na precyzyjne dostosowanie ilości stosowanych środków ochrony roślin i nawozów, co nie tylko zmniejsza ich zużycie, ale również ogranicza zanieczyszczenie gleby i wód gruntowych. Dzięki temu rolnictwo staje się bardziej efektywne i przyjazne dla środowiska, a jednocześnie rośnie wydajność produkcji żywności.
Ciekawym przykładem w tym obszarze jest startup QZ Solutions, który specjalizuje się w dostarczaniu nowoczesnych technologii dla rolnictwa, z naciskiem na optymalizację procesów uprawowych i zwiększanie efektywności rolnictwa przy jednoczesnej dbałości o środowisko. Firma koncentruje się na opracowywaniu rozwiązań z zakresu teledetekcji gleby i monitorowania upraw, wykorzystując technologie sztucznej inteligencji, multispektralne i hiperspektralne analizy obrazów. Jednym z głównych produktów QZ Solutions jest SoilEO – system zdalnego badania gleby w wysokiej rozdzielczości, który umożliwia ocenę zasobności pól bez konieczności pobierania próbek gleby.
Inteligentne zarządzanie odpadami
Sztuczna inteligencja znajduje również zastosowanie w zarządzaniu odpadami, co jest kluczowe dla realizacji celów zrównoważonego rozwoju. AI może wspierać procesy segregacji i recyklingu, zwiększając efektywność gospodarowania odpadami. Inteligentne systemy są w stanie identyfikować różne rodzaje materiałów, co pozwala na skuteczniejszą segregację surowców wtórnych i minimalizowanie ilości odpadów trafiających na składowiska.
Dzięki algorytmom AI można również optymalizować trasy pojazdów zbierających odpady, co prowadzi do zmniejszenia zużycia paliwa i redukcji emisji szkodliwych gazów. AI pozwala także przewidywać ilość generowanych odpadów, co pomaga w lepszym planowaniu i zarządzaniu procesami ich przetwarzania.
Jednym z polskich startupów działających w obszarze inteligentnego zarządzania odpadami jest Bin-e. Firma ta opracowała inteligentny kosz na śmieci, który automatycznie sortuje odpady na różne kategorie, takie jak plastik, papier, szkło i odpady zmieszane. Kosz Bin-e wykorzystuje technologie sztucznej inteligencji oraz czujniki do rozpoznawania i segregowania odpadów, co pomaga w optymalizacji procesów recyklingu. Bin-e oferuje również funkcje związane z analizą i monitorowaniem poziomu napełnienia koszy oraz integrację z systemami zarządzania odpadami, co pozwala na efektywniejsze zarządzanie wywozem śmieci i redukcję kosztów operacyjnych. Dzięki temu rozwiązaniu firmy i instytucje mogą zwiększyć poziom recyklingu oraz poprawić swoją efektywność ekologiczną.
Monitorowanie i ochrona środowiska
AI ma również ogromny potencjał w zakresie monitorowania stanu środowiska. Z pomocą sztucznej inteligencji można analizować dane satelitarne i czujniki rozmieszczone na całym świecie, aby śledzić zmiany klimatyczne, stan lasów, zasoby wodne czy zanieczyszczenia powietrza. Te dane mogą być wykorzystywane do przewidywania zagrożeń, takich jak susze, pożary lasów czy powodzie, co pozwala na szybszą reakcję i minimalizowanie skutków katastrof naturalnych.
AI jest również stosowana w ochronie bioróżnorodności. Algorytmy mogą analizować dane o populacjach zagrożonych gatunków i monitorować ich siedliska. Dzięki temu możliwe jest podejmowanie działań ochronnych w bardziej precyzyjny i zrównoważony sposób.
Interesującym przykładem jest Airly, startup oferujący systemy monitorowania jakości powietrza. Firma instaluje sieci czujników, które mierzą poziom zanieczyszczeń powietrza w czasie rzeczywistym, co pomaga zarówno mieszkańcom, jak i władzom lokalnym w monitorowaniu stanu środowiska i podejmowaniu odpowiednich działań na rzecz jego ochrony.
Zrównoważona produkcja i logistyka
Sztuczna inteligencja jest także wykorzystywana do optymalizacji procesów produkcji i logistyki. AI może analizować dane produkcyjne w czasie rzeczywistym, identyfikować nieefektywności i proponować zmiany, które zmniejszą zużycie surowców, energii czy wody. W ten sposób przedsiębiorstwa mogą obniżać koszty produkcji, a jednocześnie realizować cele zrównoważonego rozwoju. Automatyzacja procesów magazynowych i zarządzania łańcuchem dostaw pozwala na efektywniejsze zarządzanie zasobami i ograniczenie marnotrawstwa.
Przykładem polskiego startupu działającego w obszarze zrównoważonej produkcji i logistyki jest Nomagic. Firma rozwija roboty i oprogramowanie do automatyzacji procesów magazynowych, szczególnie w sektorze e-commerce i logistyki. Ich rozwiązania oparte są na sztucznej inteligencji, dzięki której roboty są w stanie wykonywać precyzyjne operacje związane z sortowaniem, pakowaniem oraz transportem towarów w magazynach.
Nomagic pomaga firmom poprawić efektywność operacyjną, a także zmniejszyć zużycie zasobów, takich jak energia czy przestrzeń magazynowa, co przyczynia się do bardziej zrównoważonej produkcji i logistyki. Automatyzacja procesów magazynowych pozwala również na optymalizację czasu pracy oraz zmniejszenie błędów ludzkich, co wpływa na mniejsze straty materiałowe.
Wyzwania i etyczne aspekty zastosowania AI
Chociaż AI oferuje liczne korzyści w zarządzaniu zrównoważonym rozwojem, wiąże się także z pewnymi wyzwaniami. Przede wszystkim, rozwój sztucznej inteligencji wymaga dużej ilości danych, co może rodzić pytania dotyczące prywatności oraz bezpieczeństwa. Ponadto, rozwój i implementacja systemów AI są zasobochłonne, co może zwiększyć zużycie energii w procesach obliczeniowych.
Kolejną kwestią jest sprawiedliwość społeczna – AI może przyczynić się do pogłębienia istniejących nierówności, jeśli nie będzie wdrażana w sposób odpowiedzialny. Zrównoważony rozwój nie może być osiągnięty bez uwzględnienia potrzeb wszystkich grup społecznych, dlatego kluczowe jest tworzenie polityk, które zagwarantują sprawiedliwy dostęp do technologii oraz jej korzyści.
Podsumowanie
Sztuczna inteligencja ma ogromny potencjał w zarządzaniu zrównoważonym rozwojem, pomagając organizacjom i rządom w efektywnym zarządzaniu zasobami, ochronie środowiska i minimalizowaniu negatywnego wpływu działalności człowieka na planetę. AI wspiera wiele kluczowych obszarów, od energetyki i rolnictwa, przez zarządzanie odpadami, po ochronę bioróżnorodności. Jednak, aby w pełni wykorzystać możliwości AI, konieczne jest odpowiedzialne podejście, które uwzględni wyzwania etyczne i społeczne.
dr Grzegorz Kądzielawski
ekspert Green Industry Foundation
dyrektor Instytutu Badań nad AI Akademii WSB